Servet-i Funun dönemi ve sanatçıları (Güncel)

SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATI (EDEBİYATI CEDİDE)

Servet-i Fünun edebiyatı 1896-1901 yılları arasında filizlenen ve biten bir edebiyattır.Yaşça da birbirine yakın kişiler,ortak bir duyarlılıkla ve üslupta birleşirler.Recaizade Mahmut Ekrem’in çabasıyla bu gençler Servet-i Fünun dergisi çevresinde toplanmıştır.Dergi ,Hüseyin Cahit’in P.Lacombe adlı fransız yazarından çevirdiği edebiyat ve hukuk yazısında 1789 Fransız devriminin sözü geçmesi nedeniyle kapatılıncaya kadar bu edebiyatın sözcülüğünü yapmayı sürdürür.Derginin kapatılması servet-i Fünun edebiyatında bitişidir.

 

SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ

*Tanzimat dönemimdeki kanun ,hak ,adalet,gibi kavramlar bu dönemde terk edildi.

*Aşk ,üzüntü,tabiat güzellikleri ,karamsarlık,şahsi hayaller, ve melankoli konularını işler.

*Fransız edebiyatını örnek aldılar,edebiyat Avrupai bir nitelik kazandı.

*Dil ağır ve süslüdür.

*Şiirde aruz veznini kullanmışlardır.

*Nazmı nesre yaklaştırmıştır.

*Beyit bütünlüğü yerine konu bütünlüğü sağlanmıştır.

*Şiirin konusunu genişletmişlerdir.

*Kafiye kulak içindir,görüşünü savunmuşlardır.

*Hikaye ve romanda başarılı örnekler verilirken tiyatroda gerileme olmuştur.

*Bu dönem sanatçıları toplumdan kopuktur. Oluşturulan edebiyata salon edebiyatı denir.

*Şiirde biçim yeniliğine gidilmiş ve batı şiirinden alınmış sone, terza-rima gibi yeni biçimler kullanılmıştır.

*Bu dönem eserlerinde olaylar İstanbul dışına taşmaz, içinde gerçekleşir.

 

 

DÜZYAZI

*Düzyazı en başarılı türler roman ve öyküdür.

*Roman tekniği gelişir.Okuru eğitme tutumundan vazgeçilir.Yazar ortada değildir ,kişiler kendi dilleri ve dünya görüşleriyle yaşarlar.

*Roman ve öykü konuları hayalden değil,gözlem olanakları içine giren yaşamdan alır.

*Roman ve öyküde ruh çözümlemelerine önem verilir;böylece edebiyatımız insana doğru bir gelişme kazandırır.

*Yazar gözlemini ve yarattığı yaşamları İstanbul’a sınırlı tutar.

*Kahramanlar okumuş ,seçkin , sanatsever,alafranga ve rahat kişilerdir.

*Edebiyat tarihi ve felsefe alanında hiçbir çalışma yoktur.

 

 

BATI EDEBİYATINDAN ALINAN  NAZIM  ŞEKİLLERİ

SONE

*Genel olarak kısa şiir ,türkü demektir.

*İki dörtlük ve iki üçlükten oluşan ,özel bir uyak düzeni olan nazım şeklidir.

*Tevfik Fikret ve Canap Şahabettin bu türün örnekleridir.

*Kafiye örgüsü :abab,abba,ccd,eed

 

TERZA-RİMA

*Üçlü kıtalardan oluşan ve en sonu tek dizeye bağlanan bir nazım şeklidir.

*İtalyan edebiyatında mahsustur.

*Kafiye örgüsü:aba,bcb,cdc,d

 

 

SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATI SANATÇILARI

 

TEVFİK FİKRET

(1867-1915)

*Şiirlerinde ferdi konuları işlemiştir.

*Servet-i Fünun dergisi dışında yazdıkları şiirlerinde toplumsal konuları işlemiştir.

*Ferdiyetçilikten toplumculuğa kayan bir sanat anlayışı vardır.

*Toplum için sanat anlayışıyla yazdığı şiirlerinde , hürriyet ve medeniyet temalarını işlemiştir.

*Aruzu Türkçe’ye başarıyla uygulamıştır.

*Serbest müstezatı geliştirmiş ,sone ve terza rimayı yakınlaşmıtır.

*Şiirde dil ve ahenge büyük önem verir.

*Şekil yönüyle parnasizmin tesirindedir.

*Süslü ,sanatlı,ağır bir dili vardır.

Eserleri:Doksanbeşe Doğru ,Tarih-i Kadim , Haluk’un Defteri ,Şermin,Rübabın Cevabı dır.

*NOT:Şermin isimli şiir kitabındaki şiirlerini hece vezniyle yazmıştır.Bu şiirlerin hepsi çocuk şiirleridir.

 

CENAP ŞAHABETTİN

(1870-1934)

*Asıl mesleği doktorluktur.

*Fransız sembolistlerin etkisindedir.

*Şiirde ahenk oluşturmaya çalışır,kelimeleri müzikal değerlerine göre seçer.

*Dili süslü ve ağırdır.Bolca sıfat tamlaması kullanır.

*Serbest müstezatı kullanmıştır.Bir şiirde birden fazla vezin kullanır.

*Sanat sanat içindir.görüşünü benimser.

*Aşk ve tabiat temalarını işler.

*Şiirlerinde iç dünyayla dış dünyayı birleştirip bir kompozisyon halinde sunar.

*Düz yazıları çok ünlüdür.

Eserleri:Şiirlerini kitap halinde bastıramamıştır.Ancak askeri tıbbıyedeyken yazdığı şiirlerini Tamat adlı şiir kitabında toplamıştır.

Gezi türü :Hac yolunda ,Avrupa Mektupları ve Suriye Mektupları

Diğer Nesir Eserleri:Nesr-i Harp ,Evrak-ı Eyyam,Nesr-i Sulh’tur.

Yalan ve körebe de tiyatrolarıdır.

Tiryaki sözler adlı eserinde vecizeleri vardır.

   

 

HALİT ZİYA UŞAKLIGİL

(1867-1945)

*Avrupai anlamda ilk roman yazarıdır.

*Eserlerinde realizmin tesiri vardır.

*Süslü ,sanatlı ,ağır bir dili vardır;fakat dili başarıyla kullanır.

*Alışılmıştan farklı bir cümle düzeni vardır.

*Kahramanlarını aydın kişilerden oluşur.Bunları yaşadıkları çevreye uygun olarak anlatır.

*Romanlarında olaylar yalnız İstanbul da geçerken ,hikayelerinde Anadolu ve köylerde geçer.

Eserleri:Romanları: Nemide, Bir Ölünün Defteri , Ferdi ve Şürekası, Mai ve Siyah, Kırık Hayatlar,

Aşk-ı Memnu

Hikayeleri :İzmir Hikayeleri ,Aşka Dair ,Onu Beklerken ,Kadın Pençesi

Hatıra:Kır Yıl ,Saray ve Ötesi

 

MEHMET RAUF

(1875-1931)

*Roman ,hikaye ve tiyatro türünde eserler vermiştir.

*Romantik duyguları ,hayalleri ve aşkları işlemiştir.

*Eserlerinde sosyal hayata pek yer vermemiştir.

*Psikolojik tahlillere büyük önem verir.Ruh tahlillerinde de başarılıdır.

*İlk psikolojik roman yazarıdır.Eylül isimli eserinde yasak aşkı konu alır.Romanın şahıs kadrosu dardır.

Eserleri:Eylül,Genç Kız Kalbi ,Son Yıldız ,Define, Kan Damlası

 

HÜSEYİH CAHİT YALÇIN

(1874_1957)

*Hikaye ve romanlarında gözleme yer veren tasvir ve tahlillerde derinleşmeyen gerçekçi bir yazardır.

*Dili sade ,anlatımı özenti ve süsten uzaktır.

*Eski edebiyata karşı batı edebiyatını savunur.

*Hikaye ,roman ,eleştiri yazarı ve gazeteci olarak bilinir.

Eserleri:Hikayeleri: Hayat-ı Muhayyel ,Niçin Aldatırmış?,Hayat-ı Hakikiye Sahneleri

Romanları:Nadide,Hayal içinde

Anıları :Edebi Hatıralar ,Malta Adasında, Meşrutiyet Hatıraları

Servet-i fünun döneminde yazdığı eleştirilerini de kavgalarım adlı eserinde toplamıştır.

                  

   

 TOPLULUK DIŞINDAKİ SANATÇILAR

 

HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR

(1864-1944)

*Naturalizm’in temsilcisidir.

*Ahmet Mithat geleneğini sürdürür.

*Dili sadedir.

*Kahramanlarını çevrelerinin diliyle konuşturur.

*Eserlerinde taklitlere yer verir.

*İstanbul’un  iç mahallelerindeki hayat tarzını hikaye ve romanlarında karikatürize eder.Bu yönüyle sokağı edebiyata getiren sanatçı kabul edilir.

*Gözleme ve çevre tasvirine büyük önem verir.

*Romanlarında sosyal tenkide yer verir.

*Romanları teknik yönde kusurludur.

*Romanlarında gereksiz bilgiler verir.

*Romanın akışını keserek araya girer.

Eserleri:Şık ,Şıp Sevdi ,Mürebbiye,Metres , Tesadüf Ben Deli Miyim?,Nimetşinas,Kuyruklu Yıldız Altında İzdivaç

 

MEHMET AKİF ERSOY(1873-1936)

*Kaynağı İslam dini olan ,imani şiirleri ve manzum hikayeleri ile tanınır.

*Türk şiirine gerçek realizmi getirmiştir.

*Aruzu Türkçe’ye büyük bir ustalıkla uygular.

*Nazım nesre yaklaşmıştır.

*Dini lirizm şiirinin özelliğidir.

*Gözlem önemlidir.Eserlerinde canlı tablolar çizer,şiirinin konularını günlük olaylardan alır.

*Eserleri:Tüm şiirlerini Safahat adlı kitapta toplamıştır

Safahat ,Süleymaniye Kürsüsünden ,Hatıralar , Asım ,Gölgelerdir.

 

AHMET RASİM

(1864-1932)

*Şiir ,öykü,okul kitapları ,tarih ve bilim konularında eserler yazmıştır.

*Renkli ,canlı bir anlatımı vardır.

*Eserlerinde İstanbul’u özellikle de Beyoğlu’nu anlatmıştır.

*Kısa ve canlı bir cümle yapısı vardır.

*Yazılarını dönemimdeki bütün yayın organlarına göndermiştir.

*Eserleri:Geceleri,Ömr-i Edebi ,Şehir Mektupları , Eşkal-i Zaman ,Gülüp ağladıklarım,Falaka, Ramazan sohbetleri